7. A - Titel

7.1. Sortering van titels

In Brocade is het mogelijk om verschillende types van titels op te nemen:

  • hoofdtitel

  • uniforme titel

  • paralleltitel

  • enz.

Bij die titels is sortering mogelijk, via twee technieken:

7.1.1. Sortering van titeltypes

Tussen de titeltypes is de sortering vastgelegd. Die vaste sortering zorgt er voor dat de presentatie ervan in een ISBD-formaat correct kan gebeuren. Zo is er bv. aangepaste interpunctie voorzien tussen hoofdtitel in combinatie met meervoudige titel en/of paralleltitel, en daarvoor dient de volgorde van titeltypes correct te worden gerespecteerd. Om die reden kan een catalograaf de volgorde tussen de titeltypes niet aanpassen.

De vastgelegde volgorde is het belangrijkst voor de correcte presentatie van de hoofdtitel, de meervoudige titel en de paralleltitel. De volgorde van alle andere bijkomende titeltypes heeft geen invloed op de ISBD presentatie.

Die opgelegde volgorde heeft ook consequenties voor de constructie van de paralleltitel, als die voorkomt samen met een of enkele meervoudige titels.

7.1.2. Sortering van titels binnen hetzelfde type

Binnen hetzelfde titeltype kunnen titels wél worden gesorteerd door de catalograaf.

7.2. Bron van de titel

Voor elke titel wordt de juiste bron opgegeven.

Zie ook Oude drukken.

Anet onderscheidt 5 soorten bronnen, waarbij alleen de 4 eerste actief dienen gebruikt te worden door de catalograaf:

  • titelpagina.

  • colofon.

  • document.

  • extern.

  • niet gedefinieerd.

Welke bron precies dient gekozen te worden, wordt uitgelegd per titeltype.

7.2.1. Titelpagina

Dit is de meest voor de hand liggende bron voor een titel: de titelpagina.

7.2.2. Colofon

Als bron wordt voor colofon gekozen als de titelpagina ontbreekt.

7.2.3. Document

Als bron wordt voor document gekozen als de titelgegevens niet van de titelpagina of het colofon worden overgenomen, maar uit de rest van het document. Dat kan het geval zijn bij:

  • titels op de rug van het boek die als secundaire titel worden toegevoegd.

  • titels op de voorhandse of franse titelpagina.

  • titels op de achterflap van een boek.

  • ...

7.2.4. Extern

Titels kunnen ook worden toegevoegd uit een externe bron, bv. een referentiewerk, of omdat de catalograaf een titel heeft moeten construeren bij gebrek aan andere gegevens. Als voor bron extern gekozen wordt, zal de titel tussen rechte haken getoond worden in de catalogus.

7.2.5. Niet gedefinieerd

Deze bron wordt door de catalograaf normaal niet toegekend, maar is afkomstig uit conversies, als de bron van de gegevens niet kan achterhaald worden.

7.3. Taal van de titel

De taal van een titel wordt gecodeerd opgenomen. Daarvoor wordt gebruik gemaakt van de MARC21 standaardlijst van taalcodes.

De taal van de titel wordt bepaald op basis van de eerste woorden, de aanhef, van de titel, omdat die gebruikt worden voor het alfabetisch sorteren van de titel. De aangeduide taal bepaalt welke lidwoorden niet moeten gesorteerd worden.

Zie ook Taal van de inhoud

Voorbeeld:

Bonjour tristesse/ door Françoise Sagan, vertaald door H. Lampo

  • Taal van de inhoud: dut

  • Taal van de titel: fre

Cardiologisch tijdschrift = Revue cardiologique

  • Taal van de inhoud: dut; fre

  • Taal van de hoofdtitel: dut

  • Taal van de paralleltitel: fre

De bello gallico en andere verhalen

  • Taal van de inhoud: dut

  • Taal van de titel: lat

Als de taal van de titel nog niet gedefinieerd is in Brocade, stuurt de catalograaf een helpdeskbericht.

7.4. Titelgegevens: algemene bepalingen

De titelgegevens worden, met uitzondering van de hieronder vermelde gevallen, letterlijk van de titelpagina overgenomen - ook als het gaat om ongewone of ouderwetse schrijfwijze. De kapitalisatie wordt echter aangepast aan de Anet kapitalisatieregels.

Voorbeeld:

  • E.D. Morel tegen Leopold II en de Kongostaat

  • S.O.S. voetballer vermist

  • Dr. Herman F.C. ten Kate en de Apachen

  • D'r zit groei in

  • 't Zal bloeien

  • D'boeck der amoreusheyt

  • Nieuwe kaart van het Departement van de Schelde en Maas

  • Toeristenkaart 1:100.000

Om verschillende soorten titels te kunnen registreren, of om bepaalde data als titel of titelwoorden opzoekbaar te kunnen maken, maken we in Anet/Brocade gebruik van verschillende titeltypes. Zie verder.

7.4.1. Drukfouten

Drukfouten in de titel worden - in de hoofdtitel - onveranderd overgenomen van de titelpagina; ze worden niet gecorrigeerd.

In een secundaire titel wordt de titel in de juiste spelling hersteld, om de opzoekbaarheid te garanderen.

Warning

Uitzondering: oude drukken.

7.4.2. Haakjes op de titelpagina

Alle haakjes worden onveranderd van de titelpagina overgenomen. De rechte haakjes [ ] echter worden, uitgezonderd bij wis- en natuurkundige formules, vervangen door ronde haakjes ( ).

7.4.3. Arabische cijfers

Arabische cijfers worden onveranderd van de titelpagina overgenomen.

Voorbeeld:

  • 20th-century poetry

  • 2 x 2 = 4

  • 2000 and the future of mankind

7.4.4. Romeinse cijfers

Romeinse cijfers worden in de hoofdtitel letterlijk van de titelpagina overgenomen. Er wordt een secundaire titel aangemaakt voor de titel waarin de Romeinse cijfers worden omgezet naar Arabische cijfers, behalve bij dynastieke aanduidingen.

Voorbeeld:

  • hoofdtitel : ondertitel: VII eeuwen Zwolse geschiedenis

  • hoofdtitel : ondertitel: Fortran IV

  • hoofdtitel : ondertitel: Apollo XIII

  • hoofdtitel : ondertitel: De geschiedenis van Wereldoorlog II

  • hoofdtitel : ondertitel: Een biografie van Louis XIV

  • hoofdtitel : ondertitel: Het leven van Pius IX

Warning

Voor oude drukken gelden andere regels.

7.4.5. Beginnend lidwoord

Lidwoorden (al of niet verbogen) aan het begin van een titel worden onveranderd overgenomen.

Ze worden automatisch niet-rangschikkend gemaakt na registratie van het catalografisch formulier. Dat gebeurt op basis van de aangegeven taal van de titel. Er wordt door Brocade automatisch een underscore geplaatst net voor het eerste rangschikkende karakter. Het eerste rangschikkend karakter kan ook manueel worden bepaald, door manueel de positie van de underscore aan te passen.

Voorbeeld:

  • De _hond van de filosoof

  • The _hound of the Baskervilles

  • L'_amour autour de la maison

Sommige lidwoorden worden echter wel rangschikkend gehouden, en in die gevallen dient de alfabetiserende positie manueel te worden aangeduid met de underscore.

  • De met lidwoorden gelijkluidende tel- en voornaamwoorden.

    Voorbeeld:

    • Eén meisje en twee jongens wordt ingevoerd als: _Eén meisje en twee jongens

    • Eén voor allen wordt ingevoerd als _Eén voor allen

    • El que habla wordt ingevoerd als _El que habla

    • Los Angeles and Long Beach wordt ingevoerd als _Los Angeles and Long Beach

  • Lidwoorden waarop geen zelfstandig of bijvoeglijk naamwoord volgt.

    Voorbeeld:

    • _Une des terres inconnues

  • Aan elkaar gezette woorden worden niet losgekoppeld.

    Voorbeeld:

    • Tbouck der Schepping blijft: Tbouck der Schepping

7.4.6. Lange titels

Lange titels mogen afgekort worden, onder volgende voorwaarden:

  • de afkorting mag niet gebeuren in de eerste 5 woorden van de titel (het lidwoord niet inbegrepen).

  • de afgekorte titel moet voldoende duidelijkheid behouden over de inhoud van de publicatie.

  • de afgekorte titels moeten grammaticaal ook correct blijven.

  • er moet ook onderscheid mogelijk blijven met andere titels van dezelfde auteur.

Wordt bijvoorbeeld beter niet afgekort, omdat anders betekenis in de titel teniet gaat:

Voorbeeld:

  • Ordonnantie van de keyserinne douairiere ende Koninginne. Van den 27. februarii 1779. Raekende de bedelaers, vagabonden ende ledigh-gangers die hun bevinden binnen de stadt Brussel

7.4.7. Aanduiden van weglatingen in de titel

Weglatingen in het midden van een titel worden weergegeven door _..._.

Weglatingen bij de aanhef van een titel worden niet vermeld.

Weglatingen op het einde van een titel worden ook niet aangeduid.

7.4.8. Kapitalisatie

Het gebruik van hoofdletters wordt zoveel mogelijk beperkt. De Angelsaksische gewoonte om alle woorden in een titel te kapitaliseren wordt dus bij de invoer in een catalografisch record niet gevolgd.

Voor het hoofdlettergebruik gelden de richtlijnen van de Kapitalisatieregels. Als er daarvoor in een bepaalde taal geen richtlijnen zijn, dan gelden de regels die bepaald zijn in RDA.

Letters met cijferwaarde in een chronogram worden in kapitalen omgezet.

Voorbeeld:

  • PaMpIeren VVereLD

7.4.9. Interpunctie

De interpunctie wordt bij voorkeur overgenomen zoals hij op de titelpagina voorkomt. Leestekens mogen toegevoegd of weggelaten worden om de verstaanbaarheid van de titel te verbeteren.

Voorbeeld:

Geïntegreerd onderwijs
Inclusief onderwijs
Vademecum

wordt ingevoerd als: Geïntegreerd onderwijs, inclusief onderwijs : vademecum

Uitzondering:

Voorbeeld:

  • Waar gaat het heen? De moderne bibliotheek!

See also

Specifieke regels bij oude drukken

7.4.10. Afwijkende tekens: letteromzetting

In de meeste gevallen kunnen de lettertekens gewoon worden overgenomen van de titelpagina. Waar er voor i en j en voor u en v en voor w afwijkende tekens worden gebruikt (zie Afwijkende tekens) dient er een letteromzetting te gebeuren.

Voor de moderne drukken gebeurt de letteromzetting in een secundaire titel. De hoofdtitel neemt de lettertekens over van de titelpagina.

Voorbeeld:

  • Mare libervm wordt in de secundaire titel Mare liberum.

  • Iesus wordt in de secundaire titel Jesus.

  • Jerste wordt in de secundaire titel ierste.

  • Vna wordt in de secundaire titel una.

  • controuersia wordt in de secundaire titel controversia.

De dubbele V wordt W.

Voorbeeld:

  • Antvverpiae wordt in de secundaire titel Antwerpiae.

  • opgelet: novveau wordt in de secundaire titel nouveau.

Wanneer de eindletters ij (ook wel y of I) niet als tweeklank zijn gebruikt, maar als een verbogen vorm (bv. in Latijnse teksten), worden ze in de secundaire titel als ii ingevoerd.

Voorbeeld:

  • varij of vary wordt in de secundaire titel: varii.

  • burggravI wordt in de secundaire titel: burggravii.

  • bij blijft bij.

Warning

De Oude drukken volgen andere regels.

7.4.11. Variante lettervormen en ligaturen

Warning

De oude drukken volgen andere regels.

Variante lettervormen zijn letters die als variant gebruikt worden voor een andere letter.

Voorbeeld:

  • de ß voor ss

  • de latin small letter long s voor s

Ligaturen zijn aaneengekoppeld geschreven letters

Voorbeeld:

  • æ en œ

Die lettervormen worden onveranderd overgenomen zoals ze in de publicatie voorkomen, als ze voorkomen in de karakterset van Brocade.

Als ze er niet in voorkomen, worden ze genormaliseerd naar het moderne gebruik.

Voorbeeld:

  • de latin small letter long s wordt s

Als ligaturen in de publicatie los worden geschreven (bv. oeuvre), dan worden ze niet omgevormd tot een ligatuur.

De ET ligatuur wordt altijd omgezet als &.

7.4.12. Diakritische tekens

Diakritische tekens en accenten worden overgenomen zoals zij voorkomen op de titelpagina. Accenten die echter op de titelpagina ontbreken (bv. wegens gebruik van kapitalen), worden hersteld in functie van het accentgebruik in het boek zelf.

Zie ook de Kapitalisatieregels.

Warning

de Oude drukken gebruiken andere regels.

7.4.13. Transliteratie

Titels gedrukt in een niet-Latijns alfabet worden omgezet in een Latijns alfabet. Zij worden getranslitereerd volgens de ISO-normen. Zo worden ook titels in het Griekse alfabet getranslitereerd, maar wanneer losse Griekse tekens voorkomen in een titel met een Latijns alfabet blijven de Griekse tekens behouden.

Voorbeeld:

  • α en ω : gedichtencyclus

  • Het getal π in de wiskunde

See also

Transliteratie.

7.4.14. Afkortingen

Afkortingen (initialen, geijkte initiaalwoorden, nl. letterkoppelingen met vaste betekenis, letterwoorden...) worden ongewijzigd overgenomen, als het niet gaat om abbreviaturen of contracties (zie Oude drukken). Punten worden overgenomen, maar zonder spaties.

Afkortingen bestaande uit meer dan één letter worden als één woord beschouwd en door een spatie van de voorgaande en volgende woorden of initialen gescheiden.

Voorbeeld:

  • R.F.s.d.c.C.Paris wordt: R.F.(spatie)s.d.c.(spatie)C.(spatie)Paris

7.4.15. Regelovergangen, koppeltekens

Regelovergangen worden niet aangegeven. Het koppelteken, gebruikt om een regel af te breken, wordt niet overgenomen. Afgebroken woorden worden ook in twijfelgevallen één woord.

Voorbeeld:

  • Landt- / Rechten wordt: Landtrechten

Het koppelteken dat niet wordt gebruikt om een regel af te breken (een volgens de huidige spelling ongebruikelijke splitsing) wordt echter behouden. Een dubbel koppelteken wordt door een enkel weergegeven.

Voorbeeld:

  • Sendt=brief over de Landt- / Rechten wordt: Sendt-brief over de landtrechten

7.4.16. Data

Om meer eenvormigheid te bekomen zal voor data, indien mogelijk, een komma geplaatst worden. Haakjes op de titelpagina blijven.

Voorbeeld:

  • The Liber quintus intitulatorum Universitatis Lovaniensis (1596-1616) : the theologians, 1562-1578

7.4.17. Geconstrueerde titel

Indien er in het document geen titel aanwezig is, dan dient de catalograaf een eigen betekenisvolle titel te construeren. Een eigen titel kan geconstrueerd worden op basis van volgende principes:

  • de aard van de publicatie (bv. Sermoenen).

  • de inhoud van de publicatie (bv. De haven van Antwerpen).

  • zowel de aard als de inhoud van de publicatie (bv. Foto's over Wereldoorlog 1).

Warning

Voor de taal van de geconstrueerde titel zijn in Anet voorlopig geen regels bepaald. We gaan er van uit dat die in het Nederlands wordt ingevoerd.

7.5. Hoofdtitel

De hoofdtitel is de belangrijkste titel van de publicatie en bevindt zich gewoonlijk op de titelpagina. Elk catalografische record in Anet/Brocade moet één hoofdtitel hebben.

7.5.1. Hoofdtitel: bron

De voorkeurbron voor de hoofdtitel is de titelpagina. Als die ontbreekt, wordt, in volgorde, naar volgende bronnen gekeken:

  • de (stof)omslag.

  • de koptitel.

  • de colofon.

  • de rest van het document.

  • een externe bron.

7.5.1.1. Publicatie met titelpagina

De titelpagina is de bladzijde voorin de publicatie waarop de meest volledige titelgegevens, de auteursvermelding en een volledig of gedeeltelijk impressum voorkomen.

Wanneer een publicatie meer dan één titelpagina heeft (bv. publicaties in meer dan één taal of schrift), dan wordt de hoofdtitel overgenomen van die titelpagina die gesteld is in de taal of schrift van het grootste deel van de publicatie. Als men dit criterium niet kan toepassen neemt men de eerste rechtse titelpagina.

Kies als bron titelpagina.

7.5.1.2. Publicaties zonder titelpagina

7.5.1.2.1. (Stof)omslag

Indien de publicatie geen titelpagina heeft, maar wel een omslag, al of niet als een aparte wikkel rond de publicatie, kies dan de titel die daarop voorkomt.

Kies als bron document.

7.5.1.2.2. Koptitel

De koptitel is de titel geplaatst aan het begin van een tekst of een muziekstuk, meestal bovenaan de eerste tekstpagina.

Deze bron wordt gebruikt voor de titel, als het document geen titelpagina heeft, noch een omslag.

Kies als bron document.

7.5.1.2.3. Colofon

De colofon is de mededeling, meestal aan het slot van een publicatie, die over de technische realisatie informatie geeft, soms aangevuld met andere gegevens.

Indien de publicatie geen titelpagina heeft, noch een omslagtitel noch een koptitel, neem dan de colofon als bron voor de titel.

Kies als bron colofon.

7.5.1.2.4. Rest van het document

Als de bovenstaande bronnen geen resultaat opleveren, ga dan na of in de rest van het document gegevens over de titel kunnen gevonden worden. Dat kan bv. het incipit zijn (de beginwoorden in een tekst).

Kies als bron document.

7.5.1.2.5. Externe bron

Als er in of op het document geen gegevens over de titel kunnen gevonden worden, dan kan eventueel een titel gevonden worden in een externe bron (bv. een referentiewerk).

Als ook dat geen resultaat oplevert, construeer dan een eigen titel. Zie Geconstrueerde titel.

Kies als bron extern.

7.5.2. Facsimile

Facsimile's of fotografische herdrukken van het oorspronkelijke werk kunnen naast de reproductie van de oorspronkelijke titelpagina ook een eigen titelpagina bevatten. In die gevallen wordt de nieuwste titelpagina (de titelpagina die de gegevens bevat over de herdruk) als uitgangspunt voor de beschrijving genomen.

Wanneer de titel van de oorspronkelijke titelpagina afwijkt van de gekozen hoofdtitel, wordt hij als secundaire titel ingevoerd.

Om vanuit de reproductie te verwijzen naar het origineel, wordt ofwel een relatie gelegd ofwel een annotatie gemaakt.

7.5.3. Titel met auteursnaam

In de titel worden (personele of corporatieve) auteursnamen mee opgenomen als ze grammaticaal behoren tot het titelveld. De titels worden dus niet aangepast of ingekort. Als een titelveld alleen bestaat uit een auteursnaam, wordt die als titel ingevoerd. In dat geval wordt de auteur onderdrukt.

Voorbeeld:

  • Georges Brassens

  • Het Rubenshuis

  • Homeros

  • Plays of Marlowe

  • Marlowe's plays

  • Ciceronis scripta

  • Adriani Junii emblemata

  • De jeugd van Antoon der Kinderen door hemzelf beschreven anno 1892

  • Sijthoff's adresboek voor de boekhandel en uitgeverij

  • Van Dale groot woordenboek der Nederlandse taal

  • The Times atlas of the world

Als er onduidelijkheid zou kunnen bestaan over de precieze titel, kan een secundaire titel worden toegevoegd.

Voorbeeld:

  • Hoofdtitel : ondertitel: Van Dale handwoordenboek Frans-Nederlands

  • Secundaire titel: Handwoordenboek Frans-Nederlands

Een auteur die in de titel wordt opgenomen, wordt als auteur onderdrukt ingevoerd.

7.5.4. Titel met passief auteur

Wanneer in de titel een passief auteur wordt vermeld, zal ook de volledige titel opgenomen worden.

Voorbeeld:

  • titel: Liber amicorum Leon Voet

Zie ook Liber amicorum.

7.5.5. Titel met auteursomschrijving

Ook wanneer de auteur schuilgaat onder een pseudonieme omschrijving of een afkorting, wordt de omschrijving in de titel opgenomen.

Voorbeeld:

  • Het ongeboren leven door een huismoeder

  • België barst door A.W.P.

7.5.6. Titel met corporatie

Wanneer de corporatie grammaticaal met een generieke titel verbonden is, wordt hij bij de titel opgenomen. Als auteur wordt hij onderdrukt. Voorbeelden van generieke titels: Jaarrapport, Jaarverslag, Verslag, enz.

Voorbeeld:

  • Jaarverslag van de Belgische Petroleumfederatie.

7.5.7. Titelaanhef

De aanhef van een titel wordt zoveel mogelijk behouden, met inbegrip van inleidende formules zoals Hier beghint ... of In hoc libro continetur .... Godvruchtige aanroepingen, zinspreuken, citaten, opdrachten worden weggelaten, tenzij ze de enige titel blijken uit te maken of indien ze deel uitmaken van de hoofdtitel. De eigenlijke titel, vermeld na zo'n aanhef, begint met een hoofdletter en wordt ook ingevoerd als een secundaire titel.

Voorbeeld:

Soli Deo gloria. Hier nae volght een boeck dat is gheheten De XII boecken van de staet Godts

  • hoofdtitel: Hier nae volght een boeck dat is gheheten De XII boecken van de staet Godts (Soli Deo gloria te negeren als godvruchtige aanroeping)

  • secundaire titel: De 12 boecken van de staet Godts

Jan Bottelgier heeft dit boeck gemaect gheheeten Summe ruyrael

  • hoofdtitel: Jan Bottelgier heeft dit boeck gemaect gheheeten Summe ruyrael

  • secundaire titel: Summe ruyrael

Hier beghint Die schoone historie van Eulenspiegel

  • hoofdtitel: Hier beghint Die schoone historie van Eulenspiegel

  • secundaire titel: Die schoone historie van Eulenspiegel

  • uniforme titel: Uilenspiegel

7.6. Ondertitel

7.6.1. Ondertitel: algemeen

De ondertitel is de titel die gewoonlijk, ter aanvulling of toelichting, achter de hoofdtitel wordt geplaatst. Hij wordt opgenomen wanneer hij een essentiële verklaring van de hoofdtitel bevat.

De ondertitel wordt gescheiden van de hoofdtitel door spatie dubbelepunt spatie. Deze specifieke interpunctie mag maar éénmaal voorkomen in een titelveld. Indien het nodig is om een tweede, derde,... ondertitel op te nemen, dan wordt die van de vorige gescheiden door dubbelepunt spatie.

Voorbeeld:

  • The socialist tradition : Moses to Lenin

  • Analyse van de strategie van een onderneming : theoretisch en empirisch onderzoek: een toepassing op Tractebel-Elektriciteit en Gas Internationaal

Note

De interpunctie heeft een specifieke betekenis. Een dubbelepunt betekent voor Brocade dat het gedeelte dat volgt, ook als een titel moet beschouwd worden en in de titelindex moet worden opgenomen. Op die manier kan je ook op de ondertitel zoeken. De combinatie van de spatie dubbelepunt spatie betekent in een MARC21 context, dat het gedeelte dat volgt moet beschouwd worden als "andere titelgegevens", die niet bij de hoofdtitel horen. Ze komen in een andere subtag van het veld 245 terecht. In die zin heeft, voor MARC21, alleen het eerste voorkomen van die specifieke interpunctie betekenis.

Verdere afspraken

  • De ondertitel begint slechts met een hoofdletter wanneer er spraakkundig een kapitaal vereist is. Eindigt de hoofdtitel met een ? of een ! dan wordt de ondertitel niet voorafgegaan door een dubbelepunt. Na een ? of een ! volgt altijd een hoofdletter.

    Voorbeeld:

    • Waarom eten wij? Grondbeginselen der voedingsleer

  • Bepaalde publicaties kunnen meer dan één ondertitel hebben. Gebruik telkens de voorziene interpunctie (:, ?, !)

  • Wanneer de hoofdtitel slechts bestaat uit één woord, nemen we altijd de ondertitel op.

    Voorbeeld:

    • Open : vaktijdschrift voor bibliothecarissen, literatuuronderzoekers, bedrijfsarchivarissen en documentalisten

  • Woorden die een literair genre aangeven zoals: roman, gedichten worden beschouwd als verklaringen van de titel en worden opgenomen als ondertitel.

    Voorbeeld:

    • Christiaan Reinland : roman

See also

7.6.2. Deeltitel

De titel van een zelfstandig onderdeel (= deeltitel), zoals supplementen, secties, afdelingen, edities, enz. van een tijdschrift of reeks, wordt als ondertitel opgenomen.

Voorbeeld:

  • The New York times : European edition

  • Hegel-Studien : Beihefte

  • General history of Africa : abridged edition

7.6.3. Alternatieve of variante titel

Alternatieve of variante titels worden ingeleid door een verbindingstekst zoals: of, or, oder, ou, sive, enz.

De verbindende tekst blijft behouden, voorafgegaan door een komma en een spatie en gevolgd door dubbelepunt. Het eerste woord van de alternatieve titel begint met een hoofdletter.

Warning

Anders dan bij de ondertitel, moet er hier geen spatie staan voor het dubbelepunt.

Voorbeeld:

  • Eric, of: Het kleine insektenboek

  • Confucius, or: The story of his influence

  • Homo christianus, sive: Discursus morales

Zie ook: Meervoudige titel met verbindingstekst.

7.7. Meervoudige titel

Wanneer op de titelpagina meerdere afzonderlijke titels voorkomen, dan spreken we over meervoudige titels. Meervoudige titels worden alleen van de titelpagina overgenomen, niet als ze alleen in de rest van de publicatie worden vermeld.

7.7.1. Meervoudige titel met verbindingstekst (een of meer auteurs)

Wanneer op de titelpagina de verschillende titels verbonden worden met een verbindingstekst (zoals suivi de) blijft deze tekst behouden, voorafgegaan door een komma en gevolgd door een spatie dubbelepunt spatie. Als het gaat om titels van verschillende auteurs, worden die toch in één record behandeld.

Voorbeeld:

  • De arme student, gevolgd door : Zonder honger, zonder medelijden / door Anna Blaman. - Amsterdam : Meulenhoff, 1989. - 31 p. - ISBN 90-290297-81

  • Adélaïde, suivi de : Mademoiselle Irnois / par Joseph Arthur de Gobineau. 4e dr. Paris : NRF, 1924. 198 p.

  • De teleurgang van de Waterhoek, gevolgd door : De Witte / door Stijn Streuvels en Ernest Claes

  • Versus de nominibus litterarum, accedit : Expositio praescripti alphabeti. Turnholti : Brepols, 1968. - p. 725-1010

Warning

Anders dan bij de interpunctie bij de Alternatieve titel wordt hier bij de interpunctie wel spatie dubbelepunt spatie gebruikt. Maar ook die interpunctie mag maar één keer voorkomen in een titel. Als die al eerst voorkomt omwille van de ondertitel, dan wordt nadien de verbindingstekst gevolgd door dubbelepunt spatie. Zoals in dit voorbeeld: Endgame : a play in one act, followed by: Act without words: a mime for one player / by Samuel Beckett. - London, 1972. - 60 p. - ISBN 0-571-07067-1.

7.7.2. Meervoudige titel, 1 auteur

Meervoudige titels worden apart ingevoerd in hetzelfde catalografisch record, door gebruik te maken van het titeltype meervoudige titel.

Er zijn twee situaties mogelijk, met een eigen werkwijze:

Zonder dektitel

Voorbeeld:

op de titelbladzijde:
Jean Racine (auteur)
Andromaque
Britannicus

Invoer:

  • auteur: Racine, Jean

  • hoofdtitel: Andromaque

  • meervoudige titel: Britannicus

Met dektitel

Voorbeeld:

op de titelbladzijde:
Jean Racine (auteur)
Oeuvres choisies
Andromaque
Bajazet

Invoer:

  • hoofdtitel : ondertitel: Oeuvres choisies : Andromaque

  • meervoudige titel: Bajazet

  • auteur: Racine, Jean

7.7.3. Meervoudige titel, verschillende auteurs, dektitel

Het gaat om:

  • verschillende werken van verschillende auteurs, in één publicatie...

  • ... met titels die op de titelpagina apart vernoemd worden, samen met één dektitel.

In die gevallen worden de dektitel en de eerste titel hoofdtitel. Voor de volgende titels worden aparte titelvelden aangemaakt, met als type meervoudige titel.

Voorbeeld:

Kempische verhalen
De Witte - E. Claes
Begijnhofsproken - F. Timmermans

Invoer:

  • hoofdtitel : ondertitel Kempische verhalen : De Witte

  • meervoudige titel: Begijnhofsproken

  • auteur: Claes, E.

  • auteur: Timmermans, F.

7.7.4. Meervoudige titel, verschillende auteurs, geen dektitel

Wanneer twee of meer werken samen op het titelblad staan en de dektitel ontbreekt, of samen zijn uitgegeven in 1 band, dan wordt voor elke titel-auteur een aparte beschrijving gemaakt.

Vanuit de tweede titelbeschrijving wordt een relatie gelegd van het type iwe (vertaald als samen met) naar de eerste titel, eventueel van de derde titel naar de eerste titel, enz..

De omgekeerde relatie, type ewi, wordt gelegd van de eerste titel naar de titelbeschrijvingen van de tweede titel en eventueel de derde titel en volgende.

In de tweede beschrijving mag geen plaatskenmerk worden ingevuld, dat wordt automatisch gegenereerd uit het relatietype iwe.

Voorbeeld:

De Witte - E. Claes
Begijnhofsproken - F. Timmermans

Invoer:

  • eerste beschrijving: De Witte

  • tweede beschrijving: Begijnhofsproken

  • relatie ewi van eerste naar tweede beschrijving

  • relatie iwe van tweede naar eerste beschrijving

7.7.5. Meervoudige titel, anoniem

Meervoudige titels van anonieme werken worden in één catalografisch record opgenomen, maar ze worden als aparte titels ingevoerd. De eerste titel wordt als hoofdtitel ingevoerd en de andere titels worden opgenomen in extra titelvelden van het type meervoudige titel.

Voorbeeld:

Jaarverslag
Ledenlijst

Invoer:

  • hoofdtitel: Jaarverslag

  • meervoudige titel: Ledenlijst

7.8. Paralleltitel

Onder paralleltitel wordt verstaan, de titel die gesteld is in een andere taal en/of alfabet dan de hoofdtitel. De paralleltitel is evenwaardig aan de hoofdtitel. In de ISBD-presentatie wordt hij van de hoofdtitel gescheiden door [spatie]=[spatie].

7.8.1. Op te nemen paralleltitels

De paralleltitels worden overgenomen van de titelpagina, onder volgende voorwaarden:

  • alle paralleltitels worden overgenomen van de titelpagina.

  • de paralleltitels worden overgenomen in de volgorde van de titelpagina (van boven naar onder en van links naar rechts).

Voorbeeld:

Een titelpagina met een Russische hoofdtitel en paralleltitels respectievelijk in het Frans, Chinees, Nederlands, Spaans

Invoer:

  • Hoofdtitel: de Russische titel.

  • Eerste paralleltitel: Franse paralleltitel.

  • Tweede paralleltitel: Chinese paralleltitel.

  • Derde paralleltitel: Nederlandse paralleltitel.

  • Vierde paralleltitel: Spaanse paralleltitel.

Periodieken en reeksen waarvan de taal van de titel regelmatig wisselt (bv. EG-publicaties) worden beschouwd als publicaties met hoofdtitel-paralleltitel(s) staande op één titelpagina.

7.8.2. Parallelle, meertalige ondertitel

Bij parallelle, meertalige ondertitels wordt de hoofdtitel verdubbeld.

Voorbeeld:

Cardiologica
tijdschrift van de Belgische Cardiologische Vereniging
revue de la Société belge de cardiologie

Invoer:

  • hoofdtitel : ondertitel: Cardiologica : tijdschrift van de Belgische Cardiologische Vereniging

  • paralleltitel: Cardiologica : revue de la Société belge de cardiologie

7.8.3. Paralleltitel(s) in combinatie met een meervoudige titel(s)

Als in een beschrijving paralleltitels voorkomen in combinatie met een of enkele meervoudige titels, dan dient elke paralleltitel in één veld te worden geconstrueerd als een combinatie van hoofdtitel en meervoudige titel(s), met de aangepaste interpunctie tussen de titels (spatie punt spatie).

Voorbeeld:

  • hoofdtitel: De natura boni

  • meervoudige titel: Contra Secundinum

  • meervoudige titel: Epistula Secundini

  • paralleltitel: Die Natur des Guten . Gegen Secundinus . Der Brief des Secundinus

  • presentatie van deze titel wordt dan: De natura boni . Contra Secundinum . Epistula Secundini = Die Natur des Guten . Gegen Secundinus . Der Brief des Secundinus

7.9. Secundaire titel

Secundaire titels zijn titels die zonder hoofdtitel te zijn toch een roepfunctie hebben, zoals bv. een afgekorte, een uitgebreide of een variërende (onder-)titel. Zij doen dienst als zie-verwijzingen, en dienen dus eveneens als titel te worden opgenomen om opzoekbaar te zijn.

De juiste bron wordt gekozen (bv. document voor de titel op de kaft die afwijkt van de titel op de titelpagina).

De secundaire titel wordt als tweede titel ingevoerd en wordt automatisch getoond in het annotatieveld.

Afgekorte titel

Als er ook een afkorting bestaat voor de hoofdtitel, dan wordt die ingevoerd als secundaire titel.

Voorbeeld:

  • Hoofdtitel: ondertitel: Algemene praktische rechtsverzameling

  • Secundaire titel: APR

Titel op de titelpagina verschilt van de titel op de kaft

Wanneer de titel of de ondertitel van de titelpagina merkelijk verschilt van de titel of de ondertitel op de kaft van de publicatie, wordt de titel van de titelpagina hoofdtitel. De titel op de kaft wordt ingevoerd als secundaire titel.

Voorbeeld:

  • La littérature française du siècle romantique (titel op de titelpagina = hoofdtitel)

  • La littérature du siècle romantique (titel op de kaft = secundaire titel)

  • De eeuw van Schnitzler : een nieuwe geschiedenis van de negentiende eeuw (titel op de titelpagina = hoofdtitel)

  • De eeuw van Schnitzler : de opkomst van de burgerij in Europa (titel op de kaft = secundaire titel)

Variërende titel

Onder variërende titels wordt begrepen: titels van publicaties die variëren doorheen de tijd en afwisselend gebruikt worden, zonder dat van een echte titelverandering kan gesproken worden.

Voorbeeld:

  • Hoofdtitel : ondertitel: Revue de politique internationale

  • Secundaire titel: Revue de la politique internationale

Voorbeeld:

De reeksen die ingeleid worden door Collection, Série, enz. worden steeds ingevoerd onder twee vormen. Aan de hand van de titelpagina wordt onderzocht wat als hoofdtitel en wat als secundaire titel wordt ingevoerd. Let hierbij op de kapitalisatie.

  • Hoofdtitel : ondertitel: Collection Idées

  • Secundaire titel: Idées

  • Hoofdditel : ondertitel: Belle humeur

  • Secundaire titel: Collection Belle humeur

Gecorrigeerde titel (Drukfout)

Titels met drukfouten worden niet aangepast in de hoofdtitel. Er wordt een secundaire titel gemaakt, met de correctie, zodat die gecorrigeerde titel ook opzoekbaar is in de catalogus.

Voorbeeld:

  • hoofdtitel : ondertitel: The 100 most important people in the word

  • Secundaire titel: The 100 most important people in the world

Romeinse cijfers in hoofdtitel

Voor publicaties waar in de titel een Romeins cijfer voorkomt, blijven die Romeinse cijfers behouden in de hoofdtitel. Er wordt een secundaire titel aangemaakt waarin de Romeinse cijfers worden omgezet naar Arabische cijfers - behalve voor dynastieke aanduidingen.

Voorbeeld:

  • hoofdtitel : ondertitel: VII eeuwen Zwolse geschiedenis

    • secundaire titel: 7 eeuwen Zwolse geschiedenis

  • hoofdtitel : ondertitel: Fortran IV

    • secundaire titel: Fortran 4

  • hoofdtitel : ondertitel: Apollo XIII

    • secundaire titel: Apollo 13

  • hoofdtitel : ondertitel: De geschiedenis van Wereldoorlog II

    • secundaire titel: De geschiedenis van Wereldoorlog 2

  • hoofdtitel : ondertitel: Een biografie van Louis XIV

    • geen secundaire titel nodig, want het is een dynastieke aanduiding (geen omzetting).

  • hoofdtitel : ondertitel: Het leven van Pius IX

    • geen secundaire titel nodig, want het is een dynastieke aanduiding (geen omzetting).

7.10. Uniforme titel

Soms worden dezelfde werken uitgegeven onder verschillende titels. Dat levert problemen op om die werken te vinden in de catalogus. Daarom worden uniforme titels gebruikt: titels die genormaliseerd zijn, gestandaardiseerd volgens bepaalde normen, bv. op basis van de meest gangbare vorm. Als de catalografische records voor dergelijke publicaties allemaal ook zo'n uniforme titel bevatten, dan kunnen die werken makkelijker tesamen gevonden worden.

In Anet gebruiken we de uniforme titel bij klassieke anoniemen, bijbel (en apocriefen) -uitgaven, bij enkele boeken van niet-christelijke godsdiensten, bij bepaalde liturgische werken en bij een aantal anonieme volksboeken. Een uniforme titel kan dus alleen voorkomen in een beschrijving waarin geen auteursfunctie aut voorkomt.

Uniforme titels worden steeds overgenomen uit het authority bestand, type Titels.

Ze worden ingevoerd als een extra titel van het type uniforme titel met als taal mul en als bron extern.

7.10.1. Klassieke anoniemen

Bij de keuze van de uniforme titel van klassieke anoniemen baseren wij ons op Anonymous classics: a list of uniform headings for European literature.

Voorbeeld:

  • Hoofdtitel: Van den vos Reinaerde

  • Uniforme titel: 8.839.3.35 (Reinaert)

  • Taal: mul

  • Bron: extern

Warning

Als het gaat om een commentaar op een klassieke anoniem, wordt er geen uniforme titel ingevoerd, maar wordt de gecodeerde titel gebruikt als onderwerp.

7.10.2. Bijbel en apocriefen

Voor (onderdelen uit) de Bijbel en voor de apocriefe boeken worden uniforme titels gebruikt.

Voorbeeld:

  • Hoofdtitel: De boeken van het Nieuwe Testament

  • Uniforme titel: 8.22.2 (Biblia N.T.)

  • Taal: mul

  • Bron: extern

Warning

Als het gaat om een commentaar op de Bijbel of een commentaar op een stuk van de Bijbel, wordt er geen uniforme titel ingevoerd, maar wordt de gecodeerde titel gebruikt als onderwerp.

7.10.3. Liturgische werken

Liturgische werken worden alleen geüniformiseerd als ze voorkomen in de lijst van de IFLA: List of uniform titles for liturgical works of the Latin rites of the Catholic Church.

Voorbeeld:

  • Hoofdtitel : ondertitel: Officium S. Joannis Nepomuceni martyris

  • Uniforme titel: a::8.264.4:1 (Brevarium)

  • taal: mul

  • bron: extern

7.10.4. Anonieme volksboeken

Voor volksboeken worden in Anet geüniformiseerde titels gebruikt, als de volksboeken aan al deze voorwaarden voldoen:

  • het gaat om anonieme werken.

  • het gaat om prozawerken.

  • de titels moeten voorkomen in referentiewerken die volksboeken behandelen; ze moeten dus door de ruimere buitenwereld ook als volksboeken worden beschouwd.

De lijst van volksboeken wordt goedgekeurd door de werkgroep oude drukken.

7.11. Oorspronkelijke titel

De oorspronkelijke titel is de titel van het oorspronkelijke werk, dat in een andere taal is vertaald in de publicatie die beschreven wordt.

De oorspronkelijke titel wordt alleen opgenomen als deze beide voorwaarden vervuld zijn:

  • het gaat om literaire werken (tekstuitgaven).

  • de oorspronkelijke titel is in de publicatie zelf vermeld.

De bron van de oorspronkelijke titel is document (we nemen geen oorspronkelijke titels op uit een externe bron).

Voorbeeld:

Ost (vertaling in het Zweeds van het werk Kaas van Willem Elsschot)

  • hoofdtitel: Ost (taal swe; bron titelpagina)

  • auteur: Elsschot, Willem

  • vertaler: Holmer, Per

  • oorspronkelijke titel: Kaas (taal dut; bron document)

L'espadon (vertaling in het Frans van het werk De zwaardvis van Hugo Claus)

  • hoofdtitel: L'espadon (taal fre; bron titelpagina)

  • auteur: Claus, Hugo

  • vertaler: Crugten, van, Alain

  • oorspronkelijke titel: De zwaardvis (taal dut; bron document)

Er worden geen oorspronkelijke titels toegevoegd die via een andere bron zijn bekomen.

Als de vertaling echter gebeurd is uit een andere vertaling (in een zgn. mediërende taal) van een oorspronkelijk werk (bv. een van oorsprong Nederlands werk, vertaald in het Frans en uit het Frans vertaald naar het Duits), dan is de titel in de mediërende taal niet de oorspronkelijke titel.

De titel in de mediërende taal kan dan eventueel in een annotatie worden opgenomen (type to, vertaald als Vertaling van:) als de gegevens te vinden zijn in de publicatie. De echte oorspronkelijke titel kan als titeltype oorspronkelijke titel worden toegevoegd als die in de publicatie voorkomt.

7.12. Sorteertitel

De sorteertitel wordt alleen gebruikt bij de invoer van ordonnanties.

De taal van de titel is mul, de bron is extern en er wordt een extensie toegevoegd.

7.13. Muzieksorteertitel

De muzieksorteertitel zorgt ervoor dat publicaties, die betrekking hebben op hetzelfde oorspronkelijke muzikale werk, samen gevonden worden in de OPAC.

De taal van de titel is mul en de bron is extern.

7.14. Citeertitel

De citeertitel is een standaardafkorting die gebruikt wordt in bibliografieën, citaties, e.d. Hij is opzoekbaar in de titelindex en de titelwoordenindex.

De bron is altijd extern.

De citeertitel verwijst telkens naar een specifieke bron. Daarom is er voor elke bron een aparte type citeertitel. Volgende types zijn in Anet gedefinieerd:

  • citeertitel Harvard Law Review

  • citeertitel Index Medicus

  • citeertitel Judit

Voorbeeld:

  • hoofdtitel: Acta chirurgica Belgica

  • citeertitel Index Medicus: Acta Chir Belg

7.15. Titel in oorspronkelijk script

Warning

Dit is een voorlopige afspraak!

Titels in een ander dan Latijns script worden in de databank altijd naar een Latijns alfabet getranslitereerd in de hoofdtitel. Op die manier wordt de indexering (en dus de opzoekbaarheid) van die andere karakters omzeild. Dat is echter geen ideale oplossing, zeker niet voor catalogusgebruikers die willen kunnen zoeken via het oorspronkelijk script.

We bekijken met Anet of en hoe we dat in Brocade fundamenteel kunnen oplossen. En dan niet alleen voor het titelveld, maar ook voor de auteurs, het impressum, het editieveld en de abstract. Eenvoudig is dat niet, omdat elk schrift wel zijn eigen kenmerken heeft. Sommige, zoals het Arabisch en het Hebreeuws, hebben zelfs een andere schrijf- en leesrichting.

Een proefproject is bezig rond het Cyrillisch schrift (waarvan bv. het Russisch, het Bulgaars,... gebruik maken). Daarvoor werd een nieuw titeltype in het leven geroepen, Titel in oorspronkelijk script. Die titel wordt in de catalogus getoond, maar wordt niet geïndexeerd. Er kan dus ook (nog) niet worden gezocht met behulp van die oorspronkelijke karakters.

Hoe dan ook blijft de afspraak nu behouden om titels in andere scripts altijd te translitereren in de hoofdtitel. Indien een bibliotheek ook het Cyrillisch wil gebruiken voor een titel in oorspronkelijk script, dan dient die eerst met Anet contact op te nemen om samen enkele afspraken te maken.

Voor alle duidelijkheid: de oplossing die we nu uitwerken heeft enkel betrekking op het Cyrillisch schrift. Voor andere scripts zijn er op dit ogenblik geen concrete plannen - en is er dus ook geen concrete ondersteuning.